รู้จักควบคุมตัวเอง

รู้จักควบคุมตัวเอง

 

เรื่องที่ยากมากสำหรับเด็กอีกเรื่องหนึ่งคือ  ภารกิจที่จะต้องพยายามควบคุมอารมณ์และพฤติกรรมของตัวเองให้ได้เมื่อลูกอายุได้ ๒-๓ ขวบขึ้นไป  คนรอบข้างจะเริ่มคาดหวังว่าลูกจะต้องลดการ งอแง เอาแต่ใจตัวเองและต้องรู้จักนึกคิดถึงคนอื่นให้มากขึ้นดังนั้นถ้าหากว่าลูกควบคุมตัวเองได้น้อย  ความน่ารักน่าเข้าใกล้ก็จะน้อยลง   สัมพันธภาพระหว่างตัวเขากับผู้ใหญ่และเด็กคนอื่น ๆ ก็จะลดน้อยตามไปด้วย

คุณควรระลึกไว้เสมอว่าในอนาคตลูกจะต้องรับผิดชอบต่อพฤติกรรมของเขาด้วยตัวเองไม่ใช่คุณ   นั่นหมายความว่าคุณไม่ควรคอยว่ากล่าวหรือตำหนิลูกทุกครั้งที่เขาทำตัวไม่เหมาะสม  เพราะนั่นเท่ากับคุณกำลังช่วยลูกแบกความรับผิดชอบพฤติกรรมที่ลูกเป็นคนก่อ  ซึ่งความจริงของรับผิดชอบด้วยตัวเอง  และต้องเรียนรู้ที่จะหาทางพัฒนาการควบคุมพฤติกรรมของตัวเอง  ไม่ใช่พึ่งการตักเตือนจากคุณตลอดเวลา

 

สอนเรื่องความตระหนักรู้

คุณควรพูดคุยกับลูกให้รู้จักตระหนักถึงความรู้สึกของผู้อื่น  คอยเตือนให้ลูกรู้ว่าการกระทำของเขาสามารถส่งผลกระทบต่อคนอื่นอย่างไร   ลูกจะมีแรงจูงใจในการควบคุมตัวเองมากขึ้น  ถ้าลูกรู้ว่าการไม่สามารถควบคุมอารมณ์ตัวเองนั้นจะส่งผลเสียต่อคนที่เรารักอย่างไรบ้างและส่งผลต่อมิตรภาพระหว่างเขากับเพื่อน ๆ อย่างไร

 

สอนให้รู้จักคิดก่อน

การสอนให้รู้จักคิดใคร่ครองก่อนที่จะแสดงพฤติกรรมอะไรออกไปนั้น   อาจจะเป็นเรื่องที่ยากมากสำหรับเด็กที่ใจร้อนและถูกกระตุ้นง่ายเพราะธรรมชาติของเด็กแบบนี้มักจะตอบสนองทันทีเมื่อถูกกระตุ้น  คุณควรให้ลูกรู้จักชะลองเองไว้สัก ๒-๕ วินาทีก่อนที่จะแสดงอารมณ์ คำพูด หรือการกระทำออกไป

 

สังเกตและใส่ใจความก้าวหน้าของลูก

คุณควรเฝ้าสังเกตความก้าวหน้าในการควบคุมตัวเองของลูก  แทนที่จะกดดันหรือมุ่งจับผิด ยกตัวอย่างเช่น  ควรพูดชมเชยลูกทันทีเมื่อคุณเห็นว่า เขาสามารถควบคุมอารมณ์ได้ดี  แม้จะถูกพี่แหย่ หรือถูกเพื่อนล้อ

 

 

เมื่อ...ลูกทำ “พลาด”

               ถึงคุณจะพยายามสอนลูกให้รู้จักควบคุมตัวเองเพียงใดก็ตาม  แต่แน่นอนว่าลูกย่อมจะทำไม่ได้อย่างสมบูรณ์แบบ  ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดาเพราะลูกก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งที่สามารถผิดพลาดพลั้งเผลอได้เหมือนคนทั่วไป  ทางที่ดีคุณไม่ควรเคร่งเครียดจริงจังจนเกินไป  และตัวคุณเองก็ควรรพยายามควบคุมอารมณ์ไม่ให้มีปฏิกิริยาต่อความผิดของลูกจนเกินกว่าเหตุ  อันที่จริงเมื่อลูกไม่สามารถควบคุมตัวเองได้  เขาเอก็รู้สึกแย่และผิดหวังในตัวเองอยู่แล้ว  ดังนั้น  สิ่งที่คุณควรทำคือการช่วยลูกจัดการกับสถานการณ์ที่เขาควบคุมไม่ได้โดยทันที และอย่ารื้อฟื้นนำกลับมาบ่นลูกอีก  เมื่อลูกค่อยๆ โตขึ้น  เขาก็จะค่อยๆ ควบคุมตัวเองได้มากขึ้นตามวัย

 

เคารพกฎของบ้าน

 

เป็นเรื่องสมเหตุสมผลอย่างยิ่งที่คุณจะคาดหวังว่าลูกจะเคารพกฎระเบียบของครอบครัว  เมื่อไรก็ตามที่ลูกมีพฤติกรรมท้าทายต่อมาตรฐานของครอบครัว  คุณจะต้องยึดหลักการและยืนยันกฎที่ตั้งไว้  อย่าได้ยอมแพ้เพียงเพื่อเห็นแก่ความเงียบสงบ  ในช่วงเวลานั้น   แม้การปล่อยให้ลูกทำอะไรก็ได้ตามอำเภอใจ  จะเป็นเรื่องที่ง่ายกว่ามาก แต่ในระยะยาว  การปล่อยปละละเลยนี้จะย้อนกลับมาเป็นระเบิดทำร้ายคุณในภายหลัง

คุณควรจะตั้งกฎระเบียบในบ้านให้ชัดเจนที่สุดเท่าที่จะทำได้และแสดงให้ลูกเห็นตรงๆ  ว่าคุณไม่พอใจอย่างยิ่งถ้าลูกไม่ปฏิบัติตามกฎนี้  อธิบายกฎแต่ละข้อ  บอกลูกให้รู้ว่าจะมีผลเสียอะไรบ้างถ้าลูกไม่ปฏิบัติตาม และชี้ให้ลูกเห็นประโยชน์ที่จะได้รับด้วย  ยกตัวอย่างเช่น  กฎข้อที่ว่า

“จะไม่ทำร้ายร่างกายกันอย่างเด็ดขาด”   หมายความว่าเด็กทุกคนในบ้านนี้จะปลอดภัยจากการทำร้ายร่างกายทุกรูปแบบทั้งการตบตีและเตะต่อยกันในหมู่พี่น้อง  รวมทั้งจากผู้ใหญ่ด้วย  ลูกจะยอมรับและเคารพกฎในบ้านมากขึ้น  ถ้ารู้ว่ากฎนั้นมีประโยชน์ต่อตัวเขาจริงๆ 

 


๕  ข้อแนะนำ

๑.     แสดงความเข้าใจและเห็นใจลูก   บางครั้งเหตุการณ์เล็กๆ น้อยๆ ก็ทำให้ลูกสูญเสียความมั่นใจในตัวเองไปได้เหมือนกัน  เช่น  เมื่อผลคะแนนที่โรงเรียนออกมาไม่ดีหรือเพื่อนไม่ชวนไปงานสังสรรค์  ลูกอาจจะรู้สึกหวั่นไหวและอารมณ์ไม่มั่นคงในช่วงเวลานั้น  ซึ่งทำให้ความสามารถในการควบคุมคุมตัวเองลดน้อยลง   คุณจึงควรเข้าใจและแสดงความเห็นใจลูกในสถานการณ์แบบนี้

๒.     สอนกลยุทธ์ถ่วงเวลา   คุณสามารถสอนให้ลูกเรียนรู้การควบคุมตัวเอง โดยแนะนำให้ลูกควบคุมตัวเอง  โดยแนะนำให้ลูกหัดนับ ๑ ถึง ๑๐ ก่อนที่จะแสดงปฏิกิริยาโต้ตอบอะไรออกไป วิธีการถ่วงเวลาแบบนี้จะทำให้ลูกมีเวลาสำหรับการคิดไตร่ตรองมากขึ้นก่อนแสดงการโต้ตอบ

๓.     ต้องเป็นตัวอย่างที่ดี   คุณไม่สามารถคาดหวังได้เลยว่าลูกจะควบคุมพฤติกรรมและอรมณ์ของตัวเองได้อย่างมีเหตุผล ถ้าหากลูกยังเห็นคุณระเบิดอารมณ์บ่อยๆ และเห็นว่าแม้แต่แม่เองก็ยังควบคุมตัวเองไม่ได้เลย

๔.     ชี้ผลกระทบทางบวก    อธิบายให้ลูกเข้าใจถึงผลลัพธ์ทางบวกที่ลูกจะได้รับ  ถ้าลูกสามารถควบคุมตัวเองได้  ตัวอย่างเช่น  เตือนลูกให้รู้ว่าเพื่อนๆ จะรู้สึกสนุกและอยากเล่นกับลูกมากขึ้น ถ้าเพื่อนๆ สามารถคาดเดาได้ว่าลูกจะไม่เอาแต่ใจตัวเองบ่อยๆ และจะไม่อารมณ์เสียง่ายๆ

๕.     กระตุ้นให้ลูกหาทางแก้ปัญหา    เมื่อลูกทำตัวไม่เหมาะสมและลูกเองกรู้สึกแย่ที่ต้องตกอยู่ในสถานการณ์แบบนี้ซ้ำๆ เพราะควบคุมตัวเองไม่ได้  คุณควรช่วยด้วยการกระตุ้นให้ลูกลองหัดคิดหาทางแก้ปัญหาและวิธีหลีกเลี่ยงสถานการณ์แบบนี้  ลูกอาจจะสามารถคิดหาวิธีจัดการปัญหาได้ด้วยตัวเอง