เสรีภาพ ไม่ใช่การตามใจ (FREEDOM NOT LICENSE)
เอ.เอส.นีล ผู้ก่อตั้งโรงเรียนซัมเมอร์ฮิล โรงเรียนแห่งเสรีภาพ ซึ่งถือได้ว่าเป็นโรงเรียนทางเลือกที่มีชื่อเสียงในยุคหนึ่งของอังกฤษ ได้รับจดหมายขอคำปรึกษาเกี่ยวกับวิธีการและปัญหาในการเลี้ยงลูกจากบรรดาพ่อแม่ผู้ปกครองชาวอเมริกันหลายร้อยคน เนื่องจากเขาสามารถให้คำตอบได้อย่างมีเอกลักษณ์ ชัดเจน ตรงไปตรงมา ในฐานะที่เป็นผู้บุกเบิกให้ความสำคัญกับการศึกษาโดยเน้นหลักการเรื่อง เสรีภาพ กับ การปกครองตนเอง และการเป็นเอกบุคคลของเด็ก ๆ แต่ละคน อีกทั้งยังปฏิเสธระบบการศึกษาที่สอนให้เด็กอยู่ในกฎ ระเบียบ และต่อต้านระบบการเรียนการสอนที่เคยยึดถือกันมาแต่ดั้งเดิม ประสบการณ์และการริเริ่มปฏิวัติการศึกษาของเขาจึงได้รับความสนใจและความนิยมจากบรรดาผู้ปกครองในยุคนั้นเป็นอย่างมาก
หนังสือเล่มนี้จึงเป็นแหล่งรวบรวมสารพันปัญหาที่พ่อแม่ได้เขียนจดหมายเข้ามาปรึกษาและได้รับคำแนะนำอย่างครูมืออาชีพจากนีล หลากหลายกรณี อาทิ เด็ก ๆ ที่มีปัญหาเกี่ยวกับกิริยามารยาท หน้าที่และความรับผิดชอบ ความเคารพ ความไม่ซื่อสัตย์ การเลือกปฏิบัติ เพศศึกษา รักร่วมเพศ การใช้อิทธิพลกับเด็ก เพื่อนที่พึงรังเกียจ ปัญหาของเด็ก การทุบตีเด็ก การโกหก การลักขโมย การมีอารมณ์บูดบึ้ง ปัญหาวัยรุ่น การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา การติดยาเสพติด ความขัดแย้งภายในครอบครัว ครอบครัวที่แตกแยก ความเป็นปฏิปักษ์ในหมู่พี่น้อง จิตบำบัด ความกลัว ลักษณะเก็บตัว และปัญหาสำคัญ ๆ อื่น ๆ ที่ครอบคลุมเกี่ยวกับเด็กอีกมากมาย
ปัญหาที่ได้รับคำตอบจากนีลโดยเน้นเรื่องเสรีภาพเป็นหลักของเด็กในหนังสือเล่มนี้นั้น ย่อมจะได้รับการอ่าน อ่านซ้ำ อ่านแล้วอ่านอีกและอ้างอิงต่อ ๆ กันไป รวมทั้งยังจะเป็นประเด็นที่ได้รับการอภิปราย ถกถามและถกเถียงกันในวงกว้างอย่างไม่รู้จบ เนื่องจากปรัชญาหลักที่ปรากฏอย่างชัดเจนได้ก่อให้เกิดข้อกังขาในหมู่ผู้ที่ไม่ศรัทธาในเสรีภาพ และก่อให้เกิดความสับสนแก่ผู้ที่ไม่เข้าใจความหมายของคำว่า “เสรีภาพ” อย่างแท้จริง
