๑. การศึกษาของสามเณร
“การศึกษา คือเครื่องมือพัฒนามนุษย์ (สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ : ป.อ.ปยุตฺโต)
ข้อปฏิบัติในพระพุทธศาสนาถือว่ามนุษย์เกิดมาแล้วต้องมีสิกขา เพราะมนุษย์เป็นสัตว์ที่ต้องศึกษา หรือเป็นสัตว์ที่ต้องฝึกคือต้องเรียนรู้ ต้องฝึกฝนพัฒนา มีหลักการสำคัญ ๒ อย่าง คือ
๑. มนุษย์เป็นสัตว์ที่ต้องฝึก หมายความว่า การดำเนินชีวิตอยู่ได้ตลอดจนอยู่ดีของมนุษย์แทบไม่มีอะไรเลยที่ได้มาเปล่าๆล้วนได้มาด้วยการศึกษา คือเรียนรู้ฝึกหัดพัฒนาขึ้นมาทั้งสิ้น
๒. มนุษย์เป็นสัตว์ที่ต้องฝึก หมายความว่า การเรียนรู้ฝึกหัดพัฒนาได้นี้เป็นความพิเศษของมนุษย์ ซึ่งทำทำให้มนุษย์มีชีวิตที่ดีงามประเสริฐเลิศล้ำ จนแทบจะเป็นอะไรได้ทุกอย่าง
การศึกษาเพื่ออารยธรรมที่ยั่งยืน
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ : ป.อ.ปยุตฺโต
การศึกษาของประเทศไทยในยุคก่อนการปฏิรูปการศึกษาถือว่าวัดคือแหล่งการศึกษาของกุลบุตร ที่เข้ามาศึกษาที่การอ่านออกเขียนได้ วิชาช่างต่างๆ หรือการต่อสู้ต่างๆ เช่น มวย ดาบ ล้วนอาศัยวัดเป็นแหล่งการศึกษาหาความรู้ จนกระทั่งการศึกษาได้หันมาจัดการศึกษาโดยรัฐ บทบาทการจัดการศึกษาของวัดก็หมดไป
แต่ประเพณีการบวชเรียนก็ยังไม่หมดไปจากวัดเสียทีเดียว ในปัจจุบันการจัดการศึกษาก็ได้จัดในรูปแบบโรงเรียนสามเณร โดยมีเด็กเยาวชนที่ขาดโอกาสทางการศึกษา หรือกลุ่มที่พ่อแม่สนใจก็ได้ให้ลูกได้เข้ามาศึกษาในโรงเรียนสามเณรด้วยการบวชเรียน “สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์(ประยุทธ ปยุตฺโต) เคยปรารภว่า วัดคือสถานที่รองรับเด็กยากจนที่สุด มาอาศัยเพื่อได้อาหารและการศึกษา” โรงเรียนสามเณรหรือโรงเรียนพระปริยัติธรรม ได้มีการจัดการเรียนการสอนวิชาการทั้งทางธรรมและทางโลก
ซึ่งโครงการอาหารเพลเพื่อสามเณรในชนบทได้ร่วมมือกับโรงเรียนสามเณรในจังหวัดน่านในการจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบ “เครือข่ายอาศรมสามเณร” ในการจัดการเรียนรู้ให้กับสามเณรตามความสนใจ เช่น ศาสนพิธีท้องถิ่น ( เช่น การสวดเบิก การเทศน์ธรรมชาดก การเทศน์ธรรมมหาชาติ เป็นต้น) ช่างสิบหมู่ ช่างไม้ เกษตร การภาวนา เป็นต้น
วัตถุประสงค์
๑. พัฒนาสามเณรที่มีความประสงค์จะสืบต่อพระศาสนา ให้เป็นธรรมทายาทที่บริบูรณ์พร้อมทั้งความประพฤติและความรู้ในทางธรรมและศิลปวิทยาการที่เป็นสัมมาอาชีวะและวัฒนธรรมของตน
๒. พัฒนาสามเณรที่ประสงค์จะดำรงชีวิตในทางโลก ให้เป็นอุบาสกที่มีความรู้ในทางธรรมอันสมควรแก่ฆราวาส มีความประพฤติที่เหมาะสมในฐานะอุบาสก และมีความรู้ในสัมมาอาชีวะและวัฒนธรรมแห่งตน
๓. พัฒนาวัดให้เป็นศูนย์ทั้งทางธรรม ศิลปะวิทยาการ และวัฒนธรรม
การดำเนินงาน
๑. เสริมสร้างการเรียนรู้ศาสนพิธีท้องถิ่น เช่น การเทศน์ธรรมชาดก การสวดเบิก เทศน์มหาชาติ เป็นต้น
๒. การจัดประเมิน (Screening) และพัฒนา EF สามเณร โดยร่วมมือกับสถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว มหาวิทยาลัยมหิดล
๓. การพัฒนาสามเณรรายบุคคล เนื่องจากสามเณรแต่ละท่านมีคุณลักษณะที่แตกต่างกัน จึงเห็นควรให้ทำแผนการพัฒนารายบุคคล
๔. การอบรมวิชาชีพ มีวิชาชีพดังนี้
• ช่าง ๑๐ หมู่/ช่างไม้
• เกษตร
กลุ่มเป้าหมาย : โรงเรียนพระปริยัติธรรมพื้นที่จังหวัดน่าน
